Faalama qilleensaa (Air pollution)

Tarree biyyoota faalama qilleensaatiin Tarreen biyyoota armaan gadii faalama qilleensaatiin biyyoota addunyaa akkaataa giddugaleessa safaramee qindoomina xixiqqoo (PM2.5) maaykiroogiraamii meetira kiyuubii tokkotti (μg/m3) sassaaba. Daangaan Dhaabbanni Fayyaa Addunyaa gorfame meetira kiyuubii tokkotti maaykiroogiraamii 10 ta’us, gatiiwwan qajeelfama biyyoolessaa adda addaas kan jiran yoo ta’u, yeroo baay’ee baay’ee ol’aanaadha. Faalamni qilleensaa rakkoolee fayyaa gurguddoo hawaasa industirii...

Waa’ee tiktok hangam Beektu?

Nama hunda kan to’ate tiktok maali? TikTok dhaabbata gurguddoo marsariitii fi app viidiyoo gaggabaaboo yeroo ammaa addunyaa irratti beekamtii ol’aanaa argate keessaa tokko dha. Tajaajilli isaa viidiyoo gabaabaa, sirna edit salphaa, fi trend ammayyaa irratti hundaa’ee, uummata miliyoona hedduu hawwachaa jira. TikTok kan maatii dhaabbata ByteDance jedhamuuti. ByteDance dhaabbata teknoolojii Chaayinaa yoo ta’u, bara 2012...

waqtiilee (season)

Waqtiin jechuun jijjiirama haala qilleensaa, ikoloojii fi baay’ina sa’aatii ifa guyyaa naannoo murtaa’e irratti hundaa’uun qoqqoodinsa waggaa dha. Lafa irratti, waqtiileen bu’aa walfakkeenya aksiyoonaa orbiiti lafaa naannoo Aduutti garagalee jiruuti. Naannoolee qilleensa qabbanaawaa fi poolaarii keessatti, yeroon jijjiirama cimina ifa aduu fuula lafaa ga’uun kan mallatteeffamu yoo ta’u, garaagarummaan kanaa bineensonni hirriba qorraa akka keessa...

AI jechuun maal jechuudha? Teeknooloojiin AI Waan Akkamiiti?

AI jechuun maal jechuudha? AI jechuun Artificial Intelligence, hiikaan isaa Ogbarruu/Yaada Namoota fakkeessu jechuudha. Akka afaan Oromoo salphaan yoo ibsamu:  Teeknooloojii kompitara ykn meeshalee gara garaa kan ogummaa nama fakkaatu qaban jechuudha. Kana jechuun kompiterri ykn systemiin tokko yaaduu, hubachuu, murteessu, barachuu, rakkoo furuu danda’u. Amala AI maal fa’i? AI’n hojiiwwan hedduu nama fakkaatan raawwata....

Kalaqa Raadiyoo

Kalaqni qunnamtii raadiyoo waggoota kurnan hedduudhaaf bu’uura ti’oorii hundeessuun, qorannoo yaalii dambalii raadiyoo, fi guddina injinariingii fi teeknikaa dabarsuu fi adda baasuu isaanii wajjin walqabatee ture. Guddinni kun Guglielmo Marconi dambalii raadiyoo gara sirna qunnamtii wayaa malee akka jijjiiru isa dandeessiseera. Yaadni sibiilli telegiraafii elektirikii barbaachisu dhabamsiisuu danda’a, telegiraafii wayaa malee uumuu danda’a jedhu, qunnamtiin...