logo gs

21. Seenaa Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ)

Yunus Ibnu Mataa Ergamaa Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) magaalaa kaaba Iraaq keessatti ummata kuma dhibbaa ol qabdu Nanawweetti ergame ture. Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) nama idilee lammii Nanawwee keessaa dhalatee guddate fakkaata.

Magaalaan Nanawwaa guddachaa turte kun yeroo dheeraaf ergaa Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) dagattee magaalaa waaqa tolfamaa waaqeffachuu fi cubbuun guutamte taate. Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) nama isaan keessaa dhalate akka Ergamaa ta’ee daandii Isaa — daandii ifaatti isaan qajeelchuuf isa erge.

Nabi Yunus achumaan hawwii Gooftaa isaa guutuuf ka’ee ummata isaa gara Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) akka deebi’anii fi waaqa tolfamaa ibaadaa irraa akka fagaatan affeere. Garuu ummanni Nanawwee akkuma saboonni hedduun raajotaa fi ergamtoota isa dura turan gananii Yunuus ni didan.

Yunus abdii hin kutanne; itti fufee gara ibaadaa Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ)tti isaan waamuu itti fufe, dheekkamsa hamaa Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) kan Ad, Thamud, fi ummata Nuh irratti qajeele isaan yaadachiise.

Isaan garuu isa kana gananii, .

وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَآ أَلۡفَيۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ شَيۡـٔٗا وَلَا يَهۡتَدُونَ

Yeroo “waan Rabbiin buuse hordofaa” isaanin jedhame “Lakki nuti waan abbootii keenya irratti garre hordofna” jedhu, Sila odoo abbootiin isaanii kan homaa hin beekneefi karaa qajeelaa irra hin jirre ta’anilleemoo (numa hordofanii)?
Suuraa Al baqraa Aayata 170
Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) isaan gargaaruu barbaadanii cichanii, saba isaa irraa abdii hin kutanne; wallaalummaa fi dubbii hamaa dubbatanis adabbii Rabbii isaan akeekkachiisuu itti fufe.
Haa ta’u” jedhanii kolfanii doorsisa duwwaa isaa irraa xiqqoollee akka hin sodaanne Yunusitti beeksisan.Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) abdii kutate.Saba isaa gargaaruuf fedhii qabaatus, hireen isaanii akka chaappaa godhame sodaate.Dheekkamsa Rabbii gara fuulduraatti dhufu tilmaamuun (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ), raajiin badiisa ishii yeroo dhiyootti raawwatamuu danda’a jedhee sodaate, Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) ajaja addaa malee saba isaa irraa fagaachuu isaatiif mufate. deemee imalee, bishaan cehuuf doonii yaabbate,
Yeroo kana Nabiyyiin Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) kan Nanawwee irraa ka’e, hamma danda’ametti ummata isaa irraa fagaatee deemuuf yaadamee doonii imaltootaa xiqqoo yaabbatee ture. Dooniin sun guyyaa bishaan tasgabbaaʼaa keessa kan deemtu siʼa taʼu, halkan yeroo cufamu garuu obomboleettiin tokko itti fufee doonicha akka malee asii fi achi raase.

Bishaan galaanaa suuta suutaan gara kutaa dooniitti lolaʼuu waan jalqabeef, doonii sana suuta suutaan liqimsuu waan jalqabeef hojjettoonni doonii fi imaltoonni lubbuu isaanii sodaachuu jalqaban.

Obomboleettiin sun halkan guutuu yommuu hammaatutti, ajajaan doonichaa feʼumsa doonichaa salphisuuf miʼa hin barbaachifnee fi ulfaatina dabalataa hunda akka gatan namoota isaa ajaje. Akkuma qajeelfama kennameen, hojjettoonni doonii tokko tokkoon waan dandaʼan hunda ni gatan, garuu dooniin sun akka hin jirreef rakkachaa turtetti carraaqqiin isaanii gadi buʼe.

Kaapteenichi filannoo tokko malee hafe — namoota baay’ee baraaruuf wareegamni tokkoo barbaachisaa ta’uu akka danda’u hubate. Akkuma yeroo sanatti dhiirota biratti barame, Kaapteeniin imaltoota aarsaa ta’an filachuuf carraa baasuuf murteesse.

Carraan itti darbatame, maqaan Nabi Yunus ni filatame.Namoonni kuni Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) dargaggeessa, qajeelaa, amanamaa fi eebbifamaa ta’uu waan beekaniif, isa gadi darbachuu didanii deebi’anii carraa baasuuf walii galan.

Kanaaf carraan ni darbatame, maqaan Yunus deebi’ee mul’ate.

Jarri kunneen Yunus darbachuu didan, .

“Yuunus ofirraa baasuuf hin deemnu. Inni eebba keenya bidiruu irratti. Inni nama hunda caalu bidiruu irratti qabnudha; nuti isa jalaa ba’uuf hin deemnu.”

Kanaaf yeroo sadaffaaf carraa ba’an, maqaan Yunus ammas mul’ate! Jarri kun ni wallaalanii turan, garuu Nabi Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) kun murtii Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) ta’uu isaa ni beeku, sababni isaas hayyama Gooftaa isaa malee ummata isaa dhiisee waan deemeef. Kanaaf Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) doonii keessaa utaalee bahee gara dambalii dukkanaa fi aarii guddaa galaana gidduu jirutti seene.

Akkuma Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) ajaje, qurxummiin guddaan galaana keessa jiru akkuma bishaan rukutee Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) gubbaa bahee liqimse.

Sana booda qurxummiin galaanaa kun gara gadi fageenya galaanaatti gad buʼe. Yunus jalqaba irratti of wallaalee ture, dammaqee dukkana marsaa sadiitiin marfamee of argate.

Laayibariin jalqabaa dukkana halkanii, achiis dukkana galaanaa, dhumarratti immoo daangaa dukkanaa’aa garaa qurxummii galaanaa ti.

وَذَا ٱلنُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَٰضِبٗا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقۡدِرَ عَلَيۡهِ فَنَادَىٰ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ أَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ

Zannuuniinis (Yuunusiinis yaadadhu); yeroo inni dallanaa deemee, Nuti isa irratti dhiphisuu dhabuu yaade. Dukkana keessaa “Si malee dhugaan gabbaramaan hin jiru, Ati qulqulloofte, Dhugumatti, ani miidhaa hojjataa irraa ta’een jira” (jechuun) lallabe.
Uumamtoonni galaana gadi fagoo waamicha Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) dhaga’anii ayyaana galata Rabbii (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) irratti hirmaachuuf naannoo qurxummii galaanaatti walitti qabaman.

فَٱصۡبِرۡ لِحُكۡمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ ٱلۡحُوتِ إِذۡ نَادَىٰ وَهُوَ مَكۡظُومٞ

Murtii Gooftaa keetiitiif obsi. Akka saahiba qurxummii hintahin yeroo lallabe inni dallansuun guutame.

لَّوۡلَآ أَن تَدَٰرَكَهُۥ نِعۡمَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ لَنُبِذَ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ مَذۡمُومٞ

Odoo ni’imaan Gooftaa isaa irraa taate isa dhaqqabuu baattee, silaa komatamaa ta’eeti dirree biqiltuu hin qabne irratti darbama ture.

فَٱجۡتَبَٰهُ رَبُّهُۥ فَجَعَلَهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Gooftaan isaa isa filateeti gaggaarii irraa isa godhe.
Suuraa Al qalam Aayata 48-50
Innis qurxummii galaanaa sana qarqara galaanaa dhiyoo jirutti Ergamaa Isaa akka tufu ajaje. Qurxummiin galaanaa ajaja Rabbiitiif ajajamee, gara qarqara galaanaa dhiyootti dambali’ee, Yunus (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) achutti Tufe. Qaamni Yunus sababa asiidota garaa qurxummii galaanaa kanaa keessa jiraniin miidhamee ture.
Aduu fi bubbee irraa eegumsa waan hin qabneef Rabbiin nyaataa fi gaaddisa isaaf kennuuf muka Yunus irratti akka biqilu ajaje. Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) dhiifama isaaf godhee osoo waamicha ikhlaasaa hin taane Yunus hanga guyyaa qiyaamaa garaa qurxummii keessa akka itti fufu itti beeksise.
Yunus Nabiyyii tokkicha hawaasni isaa guutuun Islaamummaa fudhate. Rabbiin Qur’aana kabajamaa keessatti namoota Yunus Ibnu Mataa ilaalchisee akkana jedheera:

فَلَوۡلَا كَانَتۡ قَرۡيَةٌ ءَامَنَتۡ فَنَفَعَهَآ إِيمَٰنُهَآ إِلَّا قَوۡمَ يُونُسَ لَمَّآ ءَامَنُواْ كَشَفۡنَا عَنۡهُمۡ عَذَابَ ٱلۡخِزۡيِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ

Sila magaalaan (erga adabbii Rabbii argitee) amantee ergasii iimaanni ishee ishee fayyade ummata Yuunus malee maaliif hin jiraatini? (Hin jiru jechuu dha). Isaan amannaan jireenya addunyaa keessatti adabbii salphisaa ta’e isaan irraa saaqne, hanga yeroo murtaa’eetti isaan qanansiifne.
Suuraa Yuunus Aayata 98

 

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked*