logo gs

10. Seenaa Nabi Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) .

Nabi Yaaqoob (s.a.w) raajota Rabbii (Ulfinni Isaaf olta’aan haa ta’u) warra karaa Rabbitti nama yaaman sanyii Anbiyootaati, ergaa tokkummaa karaa sanyii isaa dabarsuu itti fufe. Ilma Nabi Yisihaaq (saw) yoo ta’u, akaakayyuun isaas Nabi Ibraahim (saw) malee kan biraa hin turre.

Qur’aanni bal’ina jireenya Nabi Ishaaq (عَلَيْهِ لسَّلَامُ) fi, kana booda, Yaqub (عَلَيْهِ ٍلَسَّلَامُ) keessa hin lixu. Kanarraa ka’uun waa’ee jireenya jalqabaa Yaqub wanti beekamu yeroo baay’ee namoota kitaabichaa irraa yaada Qur’aanaa amanamoo ta’aniin madaqfama.

Ka’umsa Banu Israa’el (Ijoollee Israa’el) .

Nabi Yaaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) abbaa ilmaan kudha lamaa ture. Kurnan jalqabaa haadha manaa isaa jalqabaa irraa yoo dhalatan, Nabi Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) fi obboleessi isaa Binyamin haadha manaa isaa lammaffaa irraa dhalatan. Ilmaan kudha lamaan kun gosoota kudha lama jalqabaa Baanuu Israa’el kan ijaaran turan.

قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ

(Mu’uminoonni) jedhaa: “Nuti Rabbitti amannee jirra; waan gara keenyatti buufamettis; waan gara Ibraahiim, Ismaa’iil, Isihaaq, Ya’aquubii fi Asbaaxitti buufametti (amannee jirra) Waan Muusaafi Iisaan kennamanittis, Waan nabiyyoonni Gooftaa isaanii irraa kennamanittis (amannee jirra), Isaan irraa gidduu nama tokkoos addaan hin baafnu, Nuti warra Isaaf butameedha.”
(Suuratu Baqaraa, ayata 136)
Aayah kana irraa, ijoollee isaa kudha lama eeruun, sanyii Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) eereera. Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) Misra keessatti erga muummicha ministeeraa ta’ee ka’ee booda maatiin isaa hundi gara sanatti socho’an. Hanga abbaa irree Fara’oon tokkoo jala kufanitti dhaloota hedduuf nagaadhaan achi jiraachaa turan. Asitti, rakkina guddaa isaan mudate. Hanga Nabi Muusaa (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) dhufanitti miti kan bilisummaa argatan.

Muusaan (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) ilmaan Israa’el akka miliqan erga gargaaree booda dinqii raawwate, .

“Akkasumas [yaadadhaa] yeroo Museen saba isaatiif bishaan kadhate, akkas jenne, .
‘Ulee keetiin dhagaa rukuti.’

Burqaawwan kudha lama immoo isa keessaa dhangala’an, namni hundinuu (gosoota kudha lamaan eeruun) bakka bishaan itti obaasu ni beeka ture.

 وَإِذِ ٱسۡتَسۡقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ فَقُلۡنَا ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡحَجَرَۖ فَٱنفَجَرَتۡ مِنۡهُ ٱثۡنَتَا عَشۡرَةَ عَيۡنٗاۖ قَدۡ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٖ مَّشۡرَبَهُمۡۖ كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ مِن رِّزۡقِ ٱللَّهِ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ

Yeroo Muusaan ummata isaatiif dhugaatii (bishaan) barbaadee achumaan Nutis “ulee teetiin dhagicha dhayi” jenneen,[yaadadhaa] (innis nidhayee) achumaan burqituun kudha lama isarraa maddite, Namoonni hundi iddoo irraa dhugan beekanii jiru “hiree Rabbii irraa nyaadhaa, dhugaa; Dachii keessas badii hin babal’isinaa” [jenneen].
(Suuratu Baqaraa, ayah 60)

Seenaa Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) Qur’aana keessatti.

Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) yeroo mucaa xiqqaa ture ganama tokko hirribaa dammaqee abjuu arge abbaa isaatti odeesse.

إِذۡ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَٰٓأَبَتِ إِنِّي رَأَيۡتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوۡكَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَيۡتُهُمۡ لِي سَٰجِدِينَ

Yeroo Yuusuf abbaa isaatin jedhe “Yaa abbaa kiyya! Ani (abjuudhaan) urjiiwwan kudha tokko, aduufi ji’a argeera; kan anaaf sujuuda godhan ta’anii isaan argeen jira” [yaadadhu].
(Suuratu Yuusuf, ayah 4)

Nabi Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ), dandeettii abjuu hiikuu kan argate, gammachuu guddaadhaan mo’ame. Abjuun sun mallattoo Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) irraa dhufe akka ta’e hubate, kaayyoo addaa, jechuunis dhaala isaa itti fufsiisuu fi Nabiyyummaa keessatti isa bakka bu’uu dha. Abjuu keessatti urjiileen kudha tokko obboloota isaa kan agarsiisan yoo ta’u, aduu fi ji’i warra isaati jedhamee amanama.

Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) odeessa kanaaf deebii obboloonni kennan ni yaaddessa ture, sababiin isaas Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) wal qixa isaan ilaalus, Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) irratti hinaaffaan isaanii itti dhagahama ture. Inaaffaan miira hamaa miidhaa guddaa geessisuu dandaʼu akka taʼe beeka ture. Kanaafu Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) abjuu isaa obboleeyyan isaatti akka hin hirre akeekkachiise.

Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) carraaqqii godhus, hammeenyi onnee ilmaan isaa keessa Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) irratti waggoota darban keessatti guddachaa dhufe. Gaaf tokko ilmaan isaa warri angafaa Yaqubitti (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) dhiyaatanii Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) akka isaan waliin ba’uuf hayyamu yaada dhiyeessan.

قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ

Ni jedhan: “Yaa abbaa keenya! Sila ati maaliif Yuusuf irratti nu hin amanne? Nuti isaaf tola yaadoodha.

أَرۡسِلۡهُ مَعَنَا غَدٗا يَرۡتَعۡ وَيَلۡعَبۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ

Boru nu waliin isa ergi, Haa bashannanuu, haa taphatuu; dhugumatti, nuti isaaf tiksitoota.”
(Suuratu Yuusuf, Ayaat 11-12)
Yaqub (عَلَيْهِ لسَّلَامُ) irraa duubatti deebi’e.

قَالَ إِنِّي لَيَحۡزُنُنِيٓ أَن تَذۡهَبُواْ بِهِۦ وَأَخَافُ أَن يَأۡكُلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَأَنتُمۡ عَنۡهُ غَٰفِلُونَ

(Ya’aquub) ni jedhe: “Isa fuutanii deemuun keessan na gaddisiisa, yeyyiin isa nyaachuun sodaadha, Isin isa irraa dagatoo taatanii .”
Ilmaan sunis akkas jedhanii deebisaniif:

قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ

[Isaan] ni jedhan: “yoo yeyyiin isa nyaatte Odoo nuti garee taanee jirruu , dhugumatti nuti yeroo san hoongoftoota.
(Suuratu Yuusuf, Ayaat 13-14)
Kanaaf gaaffii isaaniif fudhate.
Akkuma Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) sodaate obboloonni Yuusufiin eelatti darbanee, galgala ba’aa boo’ichaan deebi’an.

فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ

Yeroma isaan deemanii boolla gadi fagoo keessatti isa gatuutti walii galan (isa darban). Nuti gara isaatti beeksifne “dhugumatti, ati dhimma isaanii kana isaanitti himta odoo isaan (si) hin beekin ” jechuun.

وَجَآءُوٓ أَبَاهُمۡ عِشَآءٗ يَبۡكُونَ

(Isaanis) abbaa isaanii bira dhufan galgala booyaatiin.

قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ

Nijedhan “Yaa abbaa keenya! Nuti wal dorgomuuf deemne, Yuusufiin meeshaa keenya biratti dhiifnee, yeyyiin isa nyaate, ati nuuf kan amantuu miti Odoma nuti warra dhugaa dubbatan taaneeyyuu”.
(Suuratu Yuusuf, Ayaat 15-17)
Yaaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) ilmaan isaa hasaasa Shaayitaan harka kennachuu isaanii hubate. Obboleessa isaanii Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) itti yaadanii akka miidhan ni beeka ture. Garuu Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) lubbuun akka jiruu fi Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) akka isa tiksu iimaana qaba ture. “Lakki! Lubbuun keessan wanta hamaa akka hojjettan isin qoree ta’uu qaba” jedhee aaree. “Kanaaf obsa bareeda˺ (Fa Saabrun Jameel) qofaan obsuu danda’a!Himata keessan baachuu kanin barbaadu gargaarsa Rabbiiti.”

وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ

Qamisa isaa irratti dhiiga sobaatiin dhufan, (Yaaquub) ni jedhe: “Lakkisaa; Lubbuulee keessantu dubbii (sobaa) isiniif miidhagsite, (Obsi kiyya) obsa gaariidha, Waan isin jettan kana irratti gargaarsifatamaan Rabbi qofa.”

(Suuratu Yuusuf, Ayaat 18)

Yaaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) callisee Yuusuf (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) gadda itti fufuun waggoonni darban. Suuta suutaan ija isaa waan dhabeef iji isaa adii ta’e. Garuu iimaanni inni Rabbiin (سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ) ilma isaa gara isaatti deebisuuf qabutti gonkumaa hin raafamne.

Beelli hamaan Gibxii fi naannolee ollaa mudate. Nabi Yaqub (عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ) ilmaan isaa Binyaamiin alatti, rizqii argachuuf gara masaraa Mootichaa Gibxiitti akka imalan qajeelfama kenne. Yeroo deebiʼan, abbaan suuqii Masaraa Mootichaa obboleessa isaanii isa quxisuu wajjin yoo hin deebine nyaata dabalataa isaaniif kennuu akka dide abbaa isaaniitti himan.

 

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked*