Yaa’iin Hoggantoota Biyyoota fi Mootummaa qaama imaammataa fi murtee kennuu olaanaa AU ti. Hoggantoota Biyyoota Miseensota ta’anii fi Hoggantoota Mootummaa hunda of keessaa qaba.

Yaa’ichi imaammata AU ni murteessa, dursa kennuuf ni diriirsa, sagantaa waggaa isaa ni fudhata, hojiirra oolmaa imaammataa fi murtii isaa ni hordofa.

Kana malees, Yaa’ichi:

• Dura taa’aa fi Itti aanaa dura taa’aa Komishinii Gamtaa Afrikaa (AUC) ni filata .

• Komishinaroota AUC muudee hojii fi yeroo hojii isaanii ni murteessa

• Miseensota haaraa gara AU ni simata

• Baajata AU fudhata

• Dhimmoota AU barbaachisoo ta’an irratti murtii ni fudhata

• Labsii Heera Mootummaa hojimaata kaa’ameen walsimsiisuun ni fooyyessa

• Seera Heera Mootummaa ni hiika

• Caasaa, hojii fi dambii Komishinii Gamtaa Awurooppaa ni raggaasisa

• Caasaa, hojii, aangoo, walnyaatinsaa fi gurmaa’ina Mana Maree Hojii Raawwachiiftuu ni murteessa.

Yaa’ichi koree, garee hojii ykn komishinii kamiyyuu akka barbaachisaa ta’ee itti mul’atutti uumuu ni danda’a. Akkasumas aangoo fi hojii isaa qaamolee AU biroof kennuu ni danda’a, akka barbaachisummaa isaatti.

Dhimma nagaa fi nageenyaa irratti, Yaa’ichi aangoo isaa Mana Maree Nagaa fi Nageenyaa (PSC)f kenneera, yeroo Manni Marichaa bara 2004 hojiitti seene.

Tumaaleen ijaarsa, hojii fi aangoo, sagalee kennuu fi hojimaata Yaa’ichaa bulchan labsii heera mootummaa fi Pirootokoolii Fooyya’iinsa seera heera mootummaa keewwata 6 hanga 9 keessatti argamu. Dambii ittiin bulmaataa Yaa’ii bara 2007 fooyya’e kwt 1, dambii 4ffaan hojii fi aangoo Yaa’ichaa bal’inaan ibsa.

Walgahii

Labsiin Heera Mootummaa Gamtaa Awurooppaa keessatti yoo xiqqaate waggaatti al tokko walgahii idileetiin akka walga’u kan tumame yoo ta’u, Yaa’ii bara 2004 irratti walgahii idileetiin waggaatti al lama (Assembly/AU/Dec.53(III)) waggaa waggaan Guraandhalaa fi June/July keessa akka walga’u murteesse Naannoolee.

Akka qaama Riifoormii Dhaabbilee Gamtaa Afrikaatti, Yaa’ichi Guraandhala 2017tti waggaatti yaa’ii idilee tokkoo fi barbaachisummaan isaa uumameen walgahii addaa akka gaggeessu waliigaleera. Bakka yaa’ii June/July, Biiroon Yaa’ii Hawaasa Diinagdee Naannoo (RECs) waliin walgahii qindoominaa ni gaggeessa, Dura taa’oonni RECs, Komishinii AU fi Malawwan Naannoo ni hirmaatu. Yaa’ichis qaamoleen alaa walgahii walgahii irratti bu’uura addaa fi kaayyoo addaa qofaaf akka affeeraman, akkasumas Hoggantoonni Biyyoota Yaa’ii irratti qondaaltota sadarkaa itti aanaa pirezidaantii, muummicha ministeeraa ykn kanaan wal gitu gadi hin taaneen akka bakka bu’an murteesseera. Sadarkaan hirmaannaa yaa’iiwwanii booda haala tokko tokko keessatti Ministiroota Dhimma Alaa akka hammatamu yaadni dhiyaateera

Miseensonni AU harka sadii keessaa lama walgahii Yaa’ii kamiyyuu irratti kooramii uumuun dirqama. Yaa’ichi murtii kan kennu waliigalteedhaan yookiin bakka waliigalteen hin danda’amnetti sagalee caalmaa harka sadii keessaa lama Biyyoota Miseensota ta’aniin (Seera Heera Mootummaa, keewwata 7). Dhimmi tokko kan hojimaataa ta’uu fi dhiisuu isaa dabalatee dhimmoonni hojimaataa sagalee caalmaa salphaadhaan murtaa’u.

Dura taa’oota Yaa’ii fi Biiroo

Dura taa’aan Yaa’ii Hogganaa Biyya ykn Mootummaa Yaa’ii Idilee Guraandhalaa irratti hiriyoota isaatiin filatamee marsaa waggaa tokkoof haaromfamuu danda’uudha. Akka qaama tattaaffii haaromsa dhaabbileetti, Yaa’ichi itti fufiinsa fi hojiirra oolmaa bu’a qabeessa murtii mirkaneessuuf, Dura taa’oota hojii gadhiisan, ammaa fi dhufan gidduutti qophiin troika akka hundeeffamu murteesse (Assembly/AU/Dec.635(XXVIII)). Kunis Dura Taa’aa dhufu waggaa tokko dursanii filachuu kan dabalatu ta’a.

Qabiyyeen Biiroo Yaa’ii Mana Maree Hojii Raawwachiiftuu fi Biiroowwan Koree Bakka Bu’oota Dhaabbataa keessatti calaqqisa.