Apple Inc. dhaabbata korporeeshinii fi teeknooloojii biyyoota hedduu Ameerikaa yoo ta’u, teessoo isaa Kaalifoorniyaa, Cupertino, Silicon Valley keessatti argamudha. Meeshaalee elektirooniksii fayyadamtootaa, sooftiweerii fi tajaajila isaatiin beekama. Bara 1976tti Steve Jobs, Steve Wozniak fi Ronald Wayne‘n Apple Computer Company jedhamuun kan hundeeffame yoo ta’u, waggaa itti aanutti Jobs fi Wozniak’n Apple Computer, Inc. jedhamuun hundeeffame. Dhaabbatichi kompitara irraa gara elektirooniksii fayyadamtootaatti xiyyeeffannoo isaa waan babal’iseef bara 2007tti maqaan isaa Apple Inc. jedhamee moggaafame. Applen galii isaatiin dhaabbata teeknooloojii guddaa yoo ta’u, bara baajataa 2024tti Doolaara Ameerikaa biiliyoona 391.04 argateera.
Dhaabbatichi kompiitara dhuunfaa Wozniak kan Apple I jedhamu oomishuuf gabaaf dhiyeessuuf hundeeffame. Kompiitarri isaa inni lammaffaan Apple II, maaykiroo kompiitaroota jalqabaa baay’inaan oomishaman keessaa tokko ta’uun gurguramaa ture. Applen bara 1983 Lisa fi Macintosh bara 1984 kan jalqabe yoo ta’u, kompiitaroota jalqabaa interfeesii fayyadamaa giraafikii fi hantuutee fayyadaman keessaa muraasa ta’uun isaa ni yaadatama. Bara 1985tti rakkoon dhaabbata keessoo Jobs NeXT hundeessuuf akka bahu, Wozniak ammoo gara hojiiwwan birootti akka bahu taasise; John Sculley waggoota kurnan oliif yeroo dheeraaf hoji gaggeessaa olaanaa ta’uun tajaajilaniiru. Bara 1990moota keessa Applen indaastirii kompiitara dhuunfaa keessatti qooda gabaa guddaa dhabe, gatii gadi aanaa kan qabu Wintel duopoly kan Microsoft Windows operating system kan Intel-powered PC clones irratti. Bara 1997tti Applen kufaatii torban muraasatu hafe. Tarsiimoo sirna opereetiingii isaa fashalaa’e furuuf NeXT bite, bu’a qabeessa ta’een Jobs gara dhaabbatichaatti deebiseera, inni waggoota kurnan itti aananiif meeshaalee iMac, iPod, iPhone, fi iPad akkasumas iTunes Store irratti seensa qeeqxootaaf galata guddaa argamsiisuudhaan, duula beeksisa “Think different” jalqabuudhaan, fi sansalata gurgurtaa Apple Store banuun Apple gara bu’aa argamsiisuutti deebisee qajeelche. Tarkaanfiiwwan kun Applen gara bara 2010 irraa eegalee yeroo hunda maqaa addunyaa gatii guddaa qaban keessaa tokko ta’uuf ol kaase.Jobs bara 2011 sababa fayyaatiin hojii gadhiise, ji’a lama boodas du’e; itti aansee hoji gaggeessaa olaanaa kan ta’e Tim Kuuk ture.
Tartiiba oomishaa Apple keessaa haardwaara socho’aa fi mana keessaa kanneen akka iPhone, iPad, Apple Watch, Mac, fi Apple TV; sirna hojii kanneen akka iOS, iPadOS, fi macOS; akkasumas sooftiweerii fi tajaajiloota adda addaa kanneen akka Apple Pay, iCloud, fi tajaajiloota tamsaasa maltimidiyaa kanneen akka Apple Music fi Apple TV+ dabalatee. Applen dhaabbilee teeknooloojii odeeffannoo Ameerikaa Gurguddoo Shanan keessaa tokko; irra caalaan isaa bara 2011 irraa eegalee, Applen kaappitaala gabaatiin dhaabbata addunyaa guddaa ta’ee jira, akkasumas, bara 2023 irraa eegalee, galiidhaan dhaabbata omishaa guddaa, gurgurtaa yuunitiitiin kompiitara dhuunfaa gurguraa guddaa 4ffaa, kompiitara taableetii gurguraa guddaa, fi addunyaa irratti bilbila harkaa gurguraa guddaa dha. Applen dhaabbata U.S. kan ummataaf daldalame kan jalqabaa ta’ee bara 2018tti doolaara tiriliyoona 1 ol kan gatii qabu yoo ta’u, hanga Muddee 2024tti doolaara tiriliyoona 3.74 ol xiqqoo gatii qaba. Applen dhaabbata guddaa Nasdaq irratti argamu yoo ta’u, mallattoo ticker “AAPL” jedhuun daldala.
Applen gocha hojii kontiraaktaroota isaa, hariiroo waldaalee hojjettootaa waliin qabu, gocha naannoo isaa, fi naamusa daldalaa isaa, gocha farra dorgommii fi madda meeshaalee dabalatee qeeqa argateera. Kanas ta’e sana, dhaabbatichi hordoftoota guddaa kan qabuu fi amanamummaa maqaa (brand loyalty) sadarkaa olaanaa kan qabudha.